پژوهش

دستورالعمل نگارش تحقیق پایانی از لحاظ شکلی

ضمیمه شماره (1)
• طرح کلی تحقیق پایانی
• جلد پایان¬نامه: حتما به صورت گالینگور و مطالب روی جلد زرکوب شود، فونت آن مانند نمونه (1) و رنگ جلد تحقیقات پایانی سبز تیره باشد.
• صفحه سفید
• صفحه بسم الله: ساده و بدو ن کادر باشد
• صفحه عنوان: تمام مطالبی که روی جلد نوشته شده در اینجا عیناً ذکر شود. ذكرعناوين و القاب مانند دكتر، حجت الاسلام، آقاي، خانم و….اشكال ندارد.
• تصویر(کپی) نتیجه ارزیابی هیأت داوران مبنی بر قبول تحقیقات پایانی(پیوست شماره18)
• صفحه تحمیدیه: ساده و بدون کادر باشد.
• صفحه تقدیم: ساده و بدون کادر باشد.
• صفحه تقدیر و تشکر: ساده و بدون کادر باشد.
• چکیده: چکیده حداکثر 300 کلمه و یک صفحه A4با فاصله خطوط یک سانتی¬متر آورده شود. چكيده نبايد بيشتر از يك صفحهA4باشد. در انتهای چکیده حتماً کلید واژه¬ها ذکر شوند.
• فهرست مطالب:
• عناوین مطالب در سمت راست و شماره صفحات مربوطه درست در مقابل آن در سمت چپ آورده شود (از تایپ فهرست مطالب به صورت دستی خودداری شود و بعد از تایپ از امکانات محیط Wordبرای ایجاد فهرست به صورت اتوماتیک استفاده شود).
• در پایان فهرست مطالب، فهرست اشکال، جداول و پیوست¬ها (در صورت نیاز) ذکر شود.
• متن اصلی: شامل مقدمه (کلیات تحقیق)، فصول تحقیق¬پایانی و نتیجه¬گیری است. تعداد صفحات متن اصلی با احتساب فهرست منابع حداقل 60 صفحه و حداکثر 120 صفحه است.
• مطالب در برنامه (Word 2007) و یک رو تايپ شود.عناوين اصلیدر هرفصل با (B Titr 14)و عناوين فرعي با قلم (B Titr 12)و زير عناوين فرعي با (B Titr 12) فاصله سطرها در تمامي متن فارسي 5/1 سانتي متر باشد. حاشيه از سمت راست صفحه 4 سانتي متر، از بالا 5/3 سانتي¬متر، از پايين 3 سانتي¬متر و از سمت چپ 5/2-3 سانتی¬متر باشد. تعداد خطوط در هر صفحه (با احتساب پاورقی ها) بين 17 تا 22 خط باشد. عناوين فصل در وسط صفحه و با فونت (B Titr 28بستگی به کوتاه و یا طولانی بودن عنوان متفاوت می¬شود) آورده مي¬شود. مانند نمونه عمل شود.(نمونه 2).

• در تايپ كلمات عربي از فونت بدر و انگليسي از فونتTimes new استفاده شود.

• مطالبي كه عيناً از يك منبع نقل مي¬شوند (نقل قول هاي مستقيم) داخل گيومه نوشته شوند. بايد با دوفونت ريزتر از متن فارسي(B Lotus 12يا B Nazanin 12) چپ¬چين شود.
• در صورت نیاز به آیات و روایات درون متن، حتماً به صورت بولد و با فونت… و داخل گیومه « ….» نوشته شود و سند آن در پاورقی ذکر شود.
• مواردی مانند (ص)، (س)، (ع) و … باید در صفحه عنوان، فهرست مطالب، متن و … به صورت کامل نوشته شوند مانند سلام الله علیها، عليه السلام و… .
• شماره گذاری صفحات: شماره صفحات در پایین صفحه وسط قرار گیرد. فاصله شماره تا پایین صفحه1سانتی¬متر باشد. صفحات قبل از مقدمه مانند صفحات آغازین(تحمیدیه، تقدیم و تشکر، چكيده، فهرست مطالب و سایر فهرست ها با حروف ابجد شماره¬گذاری می¬شوند. از مقدمه تا آخرین صفحه پایان نامه با اعداد ترتیبی شماره¬گذاری می¬شوند. صفحات عناوين فصول نبايد شماره صفحه داشته باشد اما در شمارش صفحات لحاظ می¬شوند.
• شماره¬گذاری موضوعات: عناوين اصلي در هر فصل به عناوين فرعي و زير عنوان¬هاي فرعي¬تر تقسيم وبه وسیله شماره مشخص می¬شوند. شماره سمت راست نشان دهنده عنوان اصلی و عدد سمت چپ شماره عنوان فرعی مدنظر است. اگر عناوین فرعی نیز دارای زیر عنوان باشند، شماره آن در سمت چپ می¬آید. مثال:
عنوان اصلی: 3- نقش معنویت در زندگی
عنوان فرعی: 3-1-ویژگی های زندگی معنوی در اسلام
زیر عنوان فرعی: 3-1-1- سعه صدر
زیر عنوان فرعی: 3-1-2- اعتدال

• تنظیم فهرست منابع
• اگر از قرآن و يا نهج البلاغه در متن استفاده شده باشد، اول قرآن و بعد نهج البلاغه بدون ذكر مشخصات آورده مي¬شود.
• در تنظیم فهرست منابع، ابتدا کتب به ترتيب حروف الفبای نام خانوادگی نویسنده مرتب می¬شوند. در ابتدا کتابهای فارسی و بعد منابع عربی ، انگلیسی و… جداگانه ذکر می¬شوند.
شیوه ارجاع كتب در فهرست منابع:
نام خانوادگی، نام، عنوان کتاب، (مترجم یا مصحح یا محقق)، جلد، چاپ چندم، محل نشر: انتشارات، سال نشر.
نکته:
• اگر از منابع مختلف یک نویسنده استفاده شود در فهرست منابع به جای تکرار نام نویسنده از خط تیره استفاده شود. به طور مثال:
مطهری، مرتضی، انسان کامل، قم: انتشارات صدرا، 1368.
__________، پیرامون انقلاب اسلامی، چاپ سوم، قم: انتشارات صدرا، 1375.
• اگر محل انتشار کتاب مشخص نباشد کلمه (بی جا) و اگر سال انتشار مشخص نباشد به جای آن کلمه (بی تا) می¬آوریم.
• مثال: زهرا، فاطمی، نقش آموزه مهدویت در انقلاب اسلامی ایران، ج2، چاپ سوم، بی جا، بی تا، 1390.
• بعد از کتب، فهرست مقالات پژوهشی و تخصصی ذکر می¬شود.
شیوه ارجاع مقالات:
نام خانوادگی، نام، “عنوان مقاله” داخل گیومه ، نام نشریه، شماره نشریه، سال انتشار. مثال:
• بعد از مقالات تخصصی و… فهرست مقالاتی که از روزنامه ها و نشریات عمومی استفاده شده است ذکر می¬شود. شیوه ارجاع، مانند مقالات پژوهشی است.
6- شیوه ارجاع در پاورقی
پاورقی¬ها در زیر یک خط پررنگو دو شماره ریزتر از قلم متن نوشته شود. پاورقی¬های هر صفحه به طور جداگانه از عدد 1 شروع شود. فاصله آخرین خط پاورقی با لبه پایینی صفحه، 2 سانتی¬متر باشد.
انواع پاورقی
• پاورقی توضیحی: اگر واژه¬ای یا عبارتی در متن نیاز به توضیح خاص یا ترجمه داشته باشد توضیح یا ترجمه آن در پاورقی آورده می¬شود.
• پاورقي ارجاعی
پاورقي ارجاعی بسته به نوع منبع ،اشکال مختلفی دارد :
1-2)کتاب
نام، نام خانوادگی، عنوان کتاب، نام(مترجم یا مصحح یا محقق)جلد، چاپ چندم، محل نشر: انتشارات، سال نشر. شماره صفحه
مثال: زهرا، فاطمی، نقش آموزه مهدویت در انقلاب اسلامی ایران، ج2، چاپ سوم، تهران، نشر نی، 1390، ص35
نکته:
• اگرهمان منبع بلافاصله بعد از منبع قبلی ذکر شد، به جای تکرار سند، کلمه «همان» آورده شود.
مثال: فرض کنید محقق از کتاب زهرا، فاطمی، نقش آموزه مهدویت در انقلاب اسلامی ایران،ج2، چاپ سوم، تهران، نشر نی، 1390، ص35 مطلبی را نقل کرده و نشانی آن را ذکر کرده است. اگر محقق بلافاصله در پاراگراف بعدی و یا در صفحه بعد دوباره از این کتاب استفاده کرد، بدون این¬که از منبع دیگر استفاده کند، به جای نشانی کلمه «همان» آورده می¬شود.
مثال:
• زهرا، فاطمی، نقش آموزه مهدویت در انقلاب اسلامی ایران،ج2، چاپ سوم، تهران، نشر نی، 1390، ص35
• همان
• اگر فقط شماره صفحه عوض شده بود. شماره صفحه ذکر می¬شود. مثال: همان،ص40
• اگر همان منبع با فاصله آورده شود، مثلا از کتاب «نقش آموزه مهدویت در انقلاب اسلامی ایران» مطلبی ذکر شده و در صفحات یا فصل¬های بعدی دوباره از این کتاب استفاده شود به اين صورت ارجاع داده می¬شود:
نام، نام خانوادگی نویسنده، همان کتاب، شماره صفحه.
مثال: زهرا، فاطمی، همان کتاب، ص35
• اگر از منابع مختلف یک نویسنده (در صورتی که نویسنده چند کتاب دارد) با فاصله استفاده شود، برای بار اول نشانی را کامل می¬نویسیم، اما در استفاده¬های بعدی به اين صورت عمل شود:
نام، نام خانوادگی نویسنده، عنوان کتاب، همان، شماره صفحه.
• مثال: زهرا، فاطمی، نقش آموزه مهدویت در انقلاب اسلامی ایران،همان، ص35
• زهرا، فاطمی، مهدویت ومسأله مشروعیت سلطنت پهلوی،همان، ص65

• اگر کتابی دو یا سه نویسنده داشته باشد به ترتیبی که نام آنها روی جلد کتاب درج شده، در پاورقی آورده می-شود .
مثال:
زهرا، فاطمی، فاطمه، مهدوی، فاطمه، علوی، مهدویت و مسأله مشروعیت سلطنت پهلوی،……
• اما اگر بیشتر از سه نویسنده باشد: نام، نام خانوادگی اولین نویسنده به همراه کلمه (و دیگران) آورده می¬شود.
به طور مثال: زهرا، فاطمی و دیگران، مهدویت و مسأله مشروعیت سلطنت پهلوی،……

• اگر در ارجاع فقط از یک صفحه منبعی استفاده شود، علاوه بر اطلاعات دیگر شماره صفحه به صورت ص 120 نوشته می¬شود. اما اگر از چند صفحه متوالی استفاده شود به صورت ص 125-120 نوشته می¬شود.
مثال:
زهرا، مهدوی، انسان کامل، قم: انتشارات صدرا، 1368.ص18
مطهری، مرتضی، انسان کامل، قم: انتشارات صدرا، 1368.صص123-120
• براي ارجاع آيات در پاورقي، نام سوره، شماره سوره داخل پرانتز و بعد شماره آيه مي¬آيد: سوره نمل(27) آيه 34
• القاب و عناوين مانند دكتر، مهندس، آيت الله، حجت الاسلام، شهید و… در پاورقي و در فهرست منابع حذف مي¬شوند.
مثال: مطهری، مرتضی، انسان کامل، قم: انتشارات صدرا، 1368.

2-2-) مجموعه مقالات
نام، نام خانوادگی نویسنده،"عنوان مقاله” داخل گیومه،عنوان کتاب مجموعه مقالات، شماره چاپ، نام، نام خانوادگی گردآورنده، نام ناشر، محل انتشار، سال نشر.
مثال:
زهرا، فاطمی، “مهدویت و مسأله مشروعیت سلطنت پهلوی “، مجموعه مقالات انقلاب اسلامی،چاپ¬سوم،فاطمه، مهدوی، نشر نی، تهران، 1358، ص88
3-2) مقالات علمی
نام، نام خانوادگی،عنوان مقاله، مترجم (اگر مقاله ترجمه شده باشد) نام نشریه، شماره نشریه، سال انتشار. شماره صفحه.
مثال:
زهرا، فاطمی، سيماي كلان آرمان¬شهر مهدوي، فصلنامه شیعه شناسی، شماره38،1390، ص22
4-2) پایان نامه
نام، نام خانوادگی، عنوان پایان نامه، نام واحد آموزشی حوزوی یا دانشگاه، شهر محل واحد حوزوی یا دانشگاه، مقطع تحصیلی، سال. شماره صفحه
مثال پایان¬نامه حوزه:
زهرا، فاطمی، نقش آموزه مهدویت در انقلاب اسلامی ایران، مؤسسه آموزش عالی
حوزوی الزهرا(س)، قم، پایان نامه سطح 3 ، ص92
مثال پایان¬نامه دانشگاه:
زهرا، فاطمی، نقش آموزه مهدویت در انقلاب اسلامی ایران، دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه مفید، پایان نامه کارشناسی ارشد، ص142

5-2) کتابخانه دیجیتالی و …
در صورت ضرورت استناد به منابع دیجیتالی، همانند استناد به کتاب و مقالات، عمل می¬شود. اما به جای مشخصات چاپ، نشانی دقیق سایت و تاریخ دسترسی به سایت حتما ذکر شود.

نمونه(1)
(آرم الله)(B Titr 12)
شورای عالی حوزه علمیه قم(B Titr 14)
مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران(B Titr 16)
مدرسه علمیه الزهرا(سلام الله علیها)شهرستان ………(B Titr 14)
تحقیق پایانی سطح دو(کارشناسی)(B Titr 16)
عنوان(B Titr16)

باسمه تعالي
آشنایی با ساختار يك مقاله علمي و آرایه¬های آن
از مهم¬ترين روش¬هاي انتقال اطلاعات، تدوين و انتشار مقاله علمي است، مقاله به منزله يك سند علمي و ملاك ارزيابي توان علمي نويسنده است.

مراحل پژوهش:
1- مسأله‏يابي و طرح تحقيق
2- اجراي تحقيق: گردآوري اطلاعات، ارزيابي و پردازش و نتيجه‏گيري
3- تدوين گزارش در قالب¬هاي كتاب، پايان¬نامه يا مقاله علمي

طرح پژوهش: به نقشه كار پژوهشگر براي حل مسأله پژوهش گفته مي¬شود.

اجزاء‌يك مقاله علمي:
1- عنوان مقاله و نام مؤلف يا مؤلفان
2- چكيده
3- كليد واژه
4- مقدمه
5- بدنه یا متن
6- نتيجه
7- منابع و مأخذ
توضيح تفصيلي اين اجزاء به شرح ذيل است:
1. عنوان: پختگي عنوان، حاكي از توان علمي نويسنده است و عنوان نامناسب ارزش مقاله را كم مي¬كند. اين عنوان ناظر به مسأله تحقيق و پرسش اصلي است. همچنين پوشش‏دهنده¬ي واژگان كليدي است. پس بايد گويا و رسا باشد، در عين حال اختصار،‌ يك امتياز است و كلمات بايد بين سه تا هشت كلمه باشد. عنوان نبايد اعم يا اخص از محتواي مقاله يا انتخابی از روي تعصب باشد. زمان انتخاب عنوان مي¬تواند در ابتدا و يا پس از تكميل مقاله باشد و در صورت تمایل می¬توان آن را در انتها تعويض کرد. از عناوين كليشه¬اي بايد پرهيز شود و در مقالات علمي، ‌عنوان باید علمي و بدور از صنايع ادبي و دور از ابهام باشد.
2. چكيده مقاله: تهیه چکیده یک کار فنی و هنرمندانه است که باید برای هر مقاله علمی انجام گیرد. چکیده، خلاصه جامعي از محتواي يك گزارش پژوهشي است كه هدف¬ها، پرسش¬ها، روش¬ها و يافته¬هاي پژوهش را به اختصار در بردارد و آيينه پژوهش است و مخاطب را تحريص و تشويق به خواندن مي¬كند. در چكيده بايد با استفاده از كلمات متن،‌ عصاره مقاله در 150 تا 200 كلمه آورده شود.
اجزاي چكيده شامل بيان مسأله، دلايل نگارش و بيان مشكلي است كه در مقاله مورد توجه قرار گرفته و نظرهاي مختلف پيرامون آن بررسي شده و ادله¬ و شواهد كافي در همان راستا بررسي و نتايج علمي بدست آمده را باز مي¬نمايد و بايد از زبان خود پژوهشگر (ونه نقل‏قول) به صورت فعل ماضي آورده شود. در چكيده بهتر است كلمات كليدي هم بيايد. چكيده غير از فهرست يا مقدمه است و جزئي از محتواي مقاله و اجمالي از مطالب تفصيلي آن است و از طريق مطالعه فهرست مطالب، مقدمه و نتايج نوشته مي¬شود. در چكيده لازم نيست به منابع و مآخذ، ارجاعي انجام شود و از بيان خطابي، مثال و توضيح مفاهيم پرهيز مي¬شود، براي مهارت افزايي در اين رابطه، بهتر است چكيده مقالات مهم مطالعه و مرور شود تا الگويي فرا راه محققان باشد. چكيده در حقيقت، بخشی جامع و مستقل از اصل گزارش است، پس نبايد پيش از گزارش پژوهش تهيه شود.

آسيب‏¬هاي چكيده‏نويسي:
1) تبديل چكيده به فهرست: چكيده هرگز مروري بر مباحث اثر تحقيقي و رساله نيست. بنابراين نبايد آن را با گزارش فهرست اثر اشتباه گرفت.
2) تبديل چكيده به طرح مسئله: برخي از افراد، در چكيده به شرح و تفصيل موضوع پايان‏نامه، مسائل آن و ضرورت بحث از مسئله مي¬پردازند، كه نادرست است. البته بيان اجمالي مسئله نيز از مباحث چكيده است، اما سهم آن متناسب با سهم حجم چكيده است، نه اينكه اهم مطالب چكيده بر محور بيان مسئله بنا شده باشد.
3) ارجاع به مآخذ: پرداختن به معرفي منابع و مآخذ در چكيده نيز، نادرست است.
4) بيان خطابي: ادبيات چكيده بايد همانند ادبيات رساله يا مقاله باشد. در واقع، استفاده از بيان شعارگونه و عبارت¬پردازي خطابی در شأن رساله و مقاله علمي نيست.

يادآوري: شايسته است، با دقت و تأمل كافي نسبت به تهيه¬ی چكيده¬ی اثر اقدام نمايند و توجه داشته باشند كه اين چكيده مي¬تواند نمايي از كار اصلي آنان باشد و امكان معرفي درست آثار آنان را در سايت¬ها و مراكز مختلف علمي ـ پژوهشي فراهم ¬آورد، از اين رو كمال جديت و دقت را در چكيده‏نويسي به عمل آورند.

3. كليد واژه: كلماتي است برآمده از متن و مرتبط با موضوع اصلي مقاله كه خواننده با مطالعه آنها، به محتواي اصلي پژوهش پي مي¬برد. در حقيقت، كليدواژه¬ها، در حكم موضوعات جزئي مقاله هستند و اندكي پس از چكيده مي¬آيند. واژگان كليدي به خواننده كمك مي¬كند تا پس از خواندن چكيده و آشنايي اجمالي با روند تحقيق، بفهمد چه مفاهيم و موضوعاتي در اين مقاله مورد توجه قرار گرفته است.
كليد وا‍ژه در مقاله نقش «نمايه» و در كتاب‏ها و پايان‏نامه¬ها نقش «فهرست» را دارند، اين وا‍ژگان، نماي كلي مقاله را در ذهن تداعي مي¬كند، ميانگين وا‍‍ژه¬هاي كليدي يك مقاله، پنج تا هفت، كلمه است. (سرمد، 1379، ص 321). انتخاب درست كليد واژه¬ها به نمايه‏سازي استاندارد مقاله در پايگاه‏هاي الكترونيكي علمي ـ پژوهشي كمك مي¬كند و دسترسي مخاطبان را به مقاله تسهيل مي¬نمايد. كليد واژه¬هاي اصلي باید با عنوان و مسأله تحقيق و در حد امكان با سرفصل¬ها تناسب داشته باشد.

4. مقدمه: يكي از بخش¬هاي مهم مقاله علمي است که روزنه¬اي براي ورود خواننده به دنياي مقاله و در حكم نقشه راه است. وظايف اصلي مقدمه، روشن ساختن موضوع، مشخص نمودن هدف و بدست دادن طرح و نقشه ارايه مطالب براي خواندن كل مقاله است.
معمولاً داوران و ارزيابان براي شناخت قوت علمي مقاله، تنها به مقدمه و نتيجه آن نظر مي¬كنند بنابراين بايد آن را دقيق و مناسب متن مقاله بنويسيم. هدف اصلي يك مقدمه حرفه¬اي، پاسخ به پرسش¬هايي چون، اين تحقيق چه اهميتي دارد؟ چه كساني از آن بهره¬مند مي¬شوند؟ چه نيازي به حل اين مسأله داريم؟ و چه انگيزه¬اي باعث شد تا اين مقاله نوشته شود؟ در مقدمه مقاله، مسئله تحقيق و ضرورت انجام آن و اهداف آن از نظر بنيادي و كاربردي به صورت مختصر بيان مي¬شود. و از ذكر جزئيات پرهيز مي¬شود.

در مجموع يك مقدمه خوب شامل: توضيح درباره پيشينه تحقيق، ضرورت¬ها، روش، ساختار، منطق حاكم بر فصول است و اينكه چرا اين تحقيق ادامه منطقي گزارش¬هاي پيشين است. مقدمه نبايد مفصل و طولاني باشد. بهتر است حداكثر دو صفحه يا يك ششم كل مقاله باشد. سير نگارش مقدمه از مطالب عام به خاص است، از جنبه¬هاي كلي شروع مي¬شود و رفته‏رفته به بخش¬هاي تخصصي¬تر مي¬پردازد. محقق بايد پرسش¬هاي پژوهش خود را به صورت استفهامي بيان كرده و به تعريف متغيرهاي تحقيق به صورت عملياتي بپردازد. (هومن، 1378، ص 87).
5. بدنه یا متن مقاله: بدنه، قسمت اصلي و یا متن مقاله است كه در آن به سئوالات تحقيق به طور تفصيلي پاسخ مي¬دهد. پس تا زماني كه محقق مسأله خود را حل نكرده و يا به آن نزديك نشده نبايد اقدام به نگارش كند، عبارات بدنه بايد مستند به منابع معتبر و مستدل به برهان باشد و از آوردن عباراتي كه در درستي آنها شك دارد، پرهيز نمايد.

تعيين محورهاي داخلي در بدنه مقاله، ارتباط و انسجام منطقي بين قسمت¬هاي مختلف را تقويت مي¬نمايد در تعيين عناوين داخلي مقاله مي¬توان از سئوالات فرعي كمك گرفت و هر كدام از عنوان¬های داخلي مي¬تواند پاسخ به يك سئوال فرعي باشد. در صورت نياز مي¬توان عنوان¬هاي داخلي را به موضوعات عناوين جزئي¬تر تبديل كرد و به سئوالات ريزتر و ساده¬تر كه پاسخ آنها، تنها به چند پاراگراف نياز دارد، رسيد. حجم مقاله نيز به نوع مجله و سفارش‏دهنده آن، بستگي دارد امّا بهترين مقاله، نوشتاري است كه با كمترين كلمات، بيشترين محتواي علمي را توليد و به حل مسأله-اي بيانجامد. جمله¬هاي ساده، گويا و صحيح از ضروريات يك متن علمي است. اگر جملاتي از متن مقاله به لحاظ دستوري يا علمي استوار نباشد تأثير ناخوشايندي بر مخاطب و اعتماد او گذارده و كل مقاله را زير سوال مي¬برد. پس تنها مهارت در جمله سازي و عبارت‏پردازي براي توليد يك مقاله علمي كافي نيست بلكه بايد چينش صحيح جملات و تركيب درست آنها را آموخت، گام نخست در اين ميسر، نگارش پاراگرف¬هاي استاندارد است.

پاراگراف، بخش كوتاهي از يك متن است كه درباره يك موضوع جزئي سخن مي¬گويد. هر پاراگراف با يك جمله اصلي شروع مي¬شود و همان جمله بايد حاوي ايده¬ي اصلي پاراگراف باشد. در ادامه، جملات توضيحي خواهند آمد كه هر كدام ادامه منطقي جمله قبل است. همچنين هر پاراگراف بايد از استقلال نسبي برخوردار و مانند يك يادداشت كوچك باشد. شمار كلمات هر پاراگراف، زير 150 كلمه است. هر بند (پاراگراف) نبايد طولاني و ملال¬آور باشد. در ابتداي هر بند از حروف «واو« يا «كه» كه حروف ربطند و نشان مي¬دهد بند مستقلي نيست استفاده نمي¬شود.

افزون بر استدلال و تأملات محقق، لازم است هر مقاله¬اي با مجموعه¬اي از آثار مرتبط با موضوع خود، در ارتباط باشد از اين رو سعي مي¬شود با نقل و قول مستقيم يا غيرمستقيم (بازنويسي، تلخيص) اين ترابط علمي برقرار شده و از منابع معتبر دست اول استفاده شود. البته ارجاعات محقق نبايد به قدري زیاد باشد كه تحليل نگارنده را كم‏رنگ نمايد. ناگفته نماند كه اشاره به نظريات رقيب در حل مسأله، نقد مستند و مستدل آنها با بيان نظريه برگزيده و دفاع از آن، عمده¬ترين مباحث بدنه يك مقاله است. بنابراين بايد از هرگونه بحث مفصل در تحليل پيش¬فرض¬ها، مباني و مباحث مقدماتي پرهيز شود و در صورت نياز به يك مطلب فرعي، آن را در پاورقي ذكر كند. توجه داشته باشيم كه در ارزيابي مقالات، معمولاً به اعتبار علمي منابع و كفايت ادله و صحت نتايج آن توجه مي¬شود.

6. نتيجه: در اين قسمت توصيف مختصر و مفيدي از آنچه بدست آمده ارايه مي¬شود. در حقيقت بايد مشخص شود كه مقاله به روشن شدن مسئله چه كمكي كرده است، بنابراين دستاوردها و حاصل پژوهش، بدون بيان ادله و شواهد در بخش پاياني بيان مي‏شود. نتيجه برخلاف چكيده متضمن تعريف و بيان مسأله، ضرورت تحقيق، ذكر ادله و ديدگاه-هاي رقيب نيست. نتيجه نشان مي‏دهد كه مقاله حاضر چه نوآورري¬هايي داشته و چه مشكلي را حل نموده است (بر حسب اهميت آنها، روش متداول بيان نتايج آن است كه ابتدا مهم¬ترين و سپس يافته¬هاي كم اهميت ¬تر ارائه مي¬شود (همان، 1378، ص 90).

توجه داشته باشيم كه مقاله،‌ گزارش مستند و مستدل از تحقيق است اما نتيجه مقاله، گزارش نتايج تحقيق بدون ذكر استدلال، استناد و ارجاع است. نتيجه مقاله در حقيقت، پاسخ به سئوالاتي است كه از ابتدا طرح شده و اين نتايج، يافته¬هاي مستدل و مستند در متن مقاله است، بنابراين از هر گونه عبارت‏پردازي و ادعاي به اثبات نرسيده، بايد شديداً خودداري نمود. نتايج معمولاً مبتني بر ترتيب منطقي پرسش¬ها يا فرضيه¬ها و نيز وابسته به تاييد يا رد فرضيه¬هاست و ترتيب بيان نتايج نيز بر حسب ترتيب تنظيم سؤال¬ها و فرضيه‏هاي آنها است. (كيف، 1375، ص 30).
7. منابع و مأخذ: اعتبار علمي مقاله به مستند و مستدل بودن آن است، ارائه فهرست كاملي از مراجع مقاله با رعايت اصل امانت‏داري و اخلاق پژوهشي مورد انتظار است. البته سبك¬هاي استناددهی در كتاب¬ها و مقالات متنوع است. معمولاً «راهنماي نويسندگان» در مجله يا جشنواره علمي در عمل به چگونگي ارجاعات پيروي مي¬شود. اما ارجاع در پايان مقاله، ارجاع در پاورقي و ارجاع در متن، سه شيوه¬ي عمده استناد است كه شيوه اخير (ارجاع درون متن) به علت سهولت، سرعت، ايجاد تمركز ذهني براي خواننده و رواج جهاني آن، بر دو شيوه قبلي برتري دارد. در این روش نام صاحب اثر، ‌تاريخ انتشار و شماره جلد و صفحه را مي¬آورند. مانند : (مطهري، 1382، ج 3، ص 150) امّا نام اثر نمي¬آيد.
درباره مشخصات كتاب‏شناختي منابع تحقيق (كتاب¬نامه) كه در پايان مقاله مي¬آيد،‌ هماهنگ¬ترين روش، همسويي با روش ارجاع نويسي در بدنه¬ي اصلي مقاله است كه در پي مي¬آيد. البته همانگونه که پیش¬تر اشاره شد نبايد در ارجاعات و نقل‏قول¬ها افراط كرد، در آن صورت مقاله به مجموعه يادداشت¬ها و تحليل¬هاي ديگران تبديل شده و از ارزش علمي آن كاسته مي¬شود. همچنین در چگونگی ارجاعات باید مطابق سلیقه و درخواست محلی که برای آنها مقاله تهیه می-شود، عمل نمود. ارجاعات پاورقی و منابع به روش زیر انجام می¬گیرد:

الف) زيرنويس (پاروقي) توصيفي
توضيحات اضافي يا اصطلاحي كه نمي¬توان براي حفظ انسجام متن آن را درون متن آورد، مي¬تواند زير صفحه با مشخص كردن شماره بيايد. توضيحات بايد حتي‏الامكان خلاصه باشد. ترجمه آيات و روايات در متن فارسي بيايد و در صورت نياز مي¬توان متن عربي را در پاورقي آورد. كلمه¬هاي بيگانه در داخل متن حتماً بايد به فارسي نوشته شود و در صورت لزوم معادل خارجي آنها در پاورقي بيايد. اينها در مورد اصطلاحات تخصصي يا نام اشخاص است. در موارد ضروري كه بايد کلمه خارجي در متن بيايد بايد در كنار صورت فارسي و داخل پرانتز نوشته شود (غلامحسين‏زاده، 1372، ص 17). توجه كنيم درهر متن يكبار معادل انگليسي آوردن آن وا‍ژه كفايت مي¬كند.

ب) ارجاع در منابع
محقق بايد در پايان مقاله، فهرستي از منابع و مآخذي كه در متن به آنها استناد كرده است را به ترتيب حروف الفباي نام خانوادگي بياورد. تنها منابعي مي¬آيد كه در متن از آنها استفاده شده است. در ذكر منبع حداقل پنج دسته اطلاعات، ضروري به نظر مي¬رسد: 1- نام خانوادگي و نام مؤلف يا مؤلفان 2- تاريخ انتشار اثر 3- عنوان اثر 4- نام شهر 5- نام ناشر. (البته اگر كتاب تجديد چاپ شده باشد، شماره چاپ آن هم مي¬آيد) جداسازي اين اطلاعات با نقطه و جداسازي اجزاي مختلف هر يك با ويرگول (،) است مانند:

الف) در تك مؤلف
جوادي، آملي،‌ عبدالله (1372). هدايت در قرآن (چاپ سوم). تهران: مركز نشر فرهنگي رجاء.

ب) در ارجاع منابع از دو مؤلف يا بيشتر به شكل زير مي¬آيد
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازي، زهره (1379). روشهاي تحقيق در علوم رفتاري (چاپ سوم). تهران:‌ نشر آگاه

ج) آثار داراي مترجم به شكل زير مي¬آيد
صدرالدين شيرازي، محمد (1375). شواهد الربوبيه، ترجمه جواد مصلح. چاپ دوم. تهران:‌ انتشارات سروش

د)آثار با عنوان سازمان¬ها و نهادها
مركز اسناد و مدارك علمي. وزارت آموزش و پرورش (1362). وا‍ژه¬نامه فارسي – انگليسي. تهران: نشر مؤلف

ه)آثار به جاي مؤلف ويراستار يا چند نفر گردآوردنده يا مجموعه مقالات به شكل زير:
شفيع‏آبادي، عبدالله (گردآورنده) (1374). مجموعه مقالات جنگ رواني. تهران:‌ انتشارات سمت.

شيوه ارجاع منابع
در جهت امانت‏داري انديشه¬هاي ديگران و براي اطلاع‏رساني بيشتر خواننده براي مراجعه به متون و منابع اصلي بايد ارجاعات آورده شود. بنابراين هرگاه در متن مقاله، مطلبي از يك كتاب يا مجله يا … به صورت مستقيم يا غير مستقيم نقل شود بايد پس از بيان مطلب آن را مستند ساخت. اين مستندسازي شيوه¬هاي مختلف دارد.

الف: شيوه¬ ارجاع در متن
در استناد نام مؤلف و صاحب اثر بدون القاب: آقا، خانم، استاد، دكتر، پروفسور، حجت‏الاسلام، آيت‏الله و امثال آن آورده مي¬شود مگر در جايي كه لقب جزو نام مشخص شده باشد مانند خواجه نصيرالدين طوسي، آخوند خراساني، امام خميني، علامه طباطبايي (دهنوي، 1377، ص 27).

1- اثر با يك مؤلف: پس از آوردن متن، داخل پرانتز: نام خانوادگي،‌تاريخ انتشار، شماره صفحه به ترتيب مي¬آيد و پس از آن نقطه مي¬گذاريم مانند (ابطحي، 1382، ص 27).

2- اثر با بيش از يك مؤلف باشد، نام خانوادگي آنان به ترتيب به همراه سال انتشار و شماره صفحه مي¬آيد مانند (سرمد، بازرگان، حجازي، 1379، ص 50) و اگر بيش از سه مؤلف بود: نام خانوادگي اولين مؤلف و به دنبال آن عبارت «و همكاران» یا «و دیگران» سپس سال انتشار و شماره صفحه مي¬آيد مانند (نوربخش و ديگران، 1366، ص 75).

3- اثر با نام سازمان¬ها و نهادها:
به جاي نام مؤلف، نام سازمان مي¬آيد مانند (فرهنگستان زبان و ادبيات فارسي، 1382، ص 34).

4- دو يا چند اثر يك مؤلف:
همه آنها داخل پرانتز به ترتيب تاريخ نشر مي¬آيد مانند (والاس، 1980، ص 15؛ 1988، ص 27؛ 1990، ص 5). و اگر چند اثر يك مؤلف در يك سال منتشر شده باشد آثار مختلف او با حروف الفبا از هم متمايز مي¬گردند مانند (احمدي، 1365 الف، ص 22؛ 1365 ب، ص 16).

5- استناد آيات و روايات
ابتدا نام سوره و سپس شماره آيه ذكر مي¬شود، مانند: (بقره، 39). در خصوص نهج¬البلاغه نام كتاب و شماره خطبه يا نامه (نهج‏البلاغه، خطبه 33) و روايات غير نهج‏البلاغه، نام گردآورنده روايات، تاريخ نشر، شماره جلد و صفحه مانند (مجلسي، 1403، ج 56، ص 198).

ب) ارجاع¬دهي مقالات
ابتدا نام مؤلف يا مؤلفان، سپس تاريخ انتشار، بعد عنوان مقاله، به دنبال آن نام مجله و شماره آن ذكر مي¬شود آنگاه شماره صفحات آن مقاله در آن مجله با حروف مخفف صص در فارسي وPP در انگليسي، مانند حداد عادل، غلامعلي (1375)، انسان عيني، فصلنامه حوزه و دانشگاه، ش 9، صص 41-35.

ج) ارجاع پايان‏نامه و رساله
پس از ذكر عنوان بايد ذكر شود كه آن منبع پايان‏نامه كارشناسي ارشد يا رساله دكتری و به صورت چاپ نشده است، سپس نام دانشگاه به شكل زير:
ايزدپناه، عباس (1371)، مباني معرفتي مشاء و اهل عرفان، پايان‏نامه كارشناسي ارشد، چاپ نشده. دانشگاه قم.
د) ارجاع به يك روزنامه
همانند ارجاع مقاله در مجله است مانند:
محمودي، اكبر (1375، 21 مهر) موانع توسعه در ايران، روزنامه كيهان، ص 6.
ه¬) ارجاع به فرهنگ نامه و دايره المعارف
در ارجاع نام سرپرست و بقيه موارد مثل كتاب عمل مي¬شود مانند:
بجنوردي، سيد كاظم و همكاران (1377)، دائرة المعارف بزرگ اسلامي (چاپ دوم)، تهران؛ مركز دائرة المعارف بزرگ اسلامي

و) ارجاع به كنفرانس¬ها، سمينارها و گزارش¬ها
• مطلبي از دايره المعارف در شبكه وب

Seven years war. Britannica online.vers.92.2.apr.1998.

Encyclopaedia Britannica. 02 nov 2030http://www.eb.om;180/.

ارائه گزارش از همايش و سمينارها بايد به شكل زير باشد (سلطاني، 1363، ص 19).
همايش بين‏المللي نقش دين در بهداشت و روان (1380)، چكيده مقالات اولين همايش بين‏المللي نقش دين در بهداشت روان،‌ تهران: دانشگاه علوم پزشكي ايران.

ز) نقل از منابع الكرونيكي (اينترنت)
امروز نقل از منابع اينترنتي يكي از منابع ارجاعي است كه در ذكر آن اطلاعات ضروري به ترتيب زير بيان مي¬شود (ترابيان، 1987، ترجمه قنبري، 1380).
بارلو،‌جان پي (1996)، درخت يوشع مي¬لرزد در مجله CORE (روي خط اينترنت) ج 8، ش 1، (92 نقل شده تاريخ 25 مارس 1996، قابل دسترسي در:
:Pub/Zines/c.Re-Zine file:ptp.e text.org pirectorg .g. 8corel.

• ارجاع يك مقاله در مجله الكترونيكي
Miles, Adrian. Singin in the Rain: a hypertextual Reading. “Postmodern Culture 8.2(1998).02 nov 2000.
http://muse.jhu.edu/jourals/pme/voo8/8.2 miles.html

• در ارجاع يك كتاب الكترونيكي در شبكه وب
Austen, Jane. Pride and prejudice.de. henry chur chyrd.
Nov 2000.http://www.pemberley.com/jahein;o/pridprej.html.

نكاتي درباره تايپ مقاله:
امروزه تقريباً اكثر مجلات علمي، مقالات خود را به صورت تايپ شده مي¬پذيرند. از اين رو بيان برخي از اصول تايپ مفيد فايده است.
الف) عنوان مقاله در وسط سطر و با فاصله 4 سانتي¬متر از بالا با قلم يا فونت لوتوس شماره 16 تايپ مي¬شود.
ب) نام مؤلف در زير عنوان و در وسط سطر و با فاصله 5/1 سانتي¬متر با قلم ترافيك شماره 10 تايپ مي¬شود.
ج) رتبه علمي و محل خدمت مؤلف يا مؤلفان با علامت ستاره يا شماره در پاورقي همان صفحه با قلم لوتوس نازك شماره 12 كه متناسب با قلم پاورقي است، تايپ مي¬گردد.
د) عناوين فرعي مقاله با شماره¬هاي تفكيك كننده مانند 01، 02، 03، با قلم لوتوس سياه شماره 14 تايپ مي-شود.
هـ) عناوين فرعي با شماره¬هاي تفكيكي 101، 201 و … با قلم لوتوس سياه شماره13 تايپ مي¬شود.
و) متن مقاله با قلم لوتوس نازك، شماره 14 تايپ شده و ابتداي هر پاراگراف يا بند با كمي تورفتگي (اشپون) با فاصله 5/0 سانتي¬متر آغاز مي¬گردد.
ز) فاصله بين سطرهاي متن 5/1 سانتي¬متر و فاصله آنها از عنوان¬هاي فرعي 2 سانتي¬متر است.
ح) فاصله حاشيه صفحه¬ها از هر طرف 2 سانتي¬متر و از بالا و پايين نيز 2 سانتي¬متر و فاصله آخرين سطر با پاورقي 1 سانتي¬متر است.
ط) نقل قول مستقيم در داخل گيومه با قلم لوتوس نازك شماره 12 تايپ مي¬گردد.
ی) شماره صفحات در گوشه سمت چپ و بالاي صفحه تايپ مي¬گردد.
ك) مقاله فقط بايد بر يك روي صفحه تايپ شود
ل) در تايپ مقاله بايد از بكار بردن قلم¬هاي متنوع و متفاوت پرهيز كرد.
م) قلم انگليسي لازم براي تايپ پاورقي Times medium با شماره 8 است و همين قلم براي انگليسي در متن و منابع با شماره 10 استفاده مي¬شود.

• رهبر انقلاب: دشمن روی اقتصاد ما متمرکز شده و این را نقطه‌ضعفی می‌داند که می‌تواند اهدافش را به‌وسیله‌ی آن اعمال کند/ مردم باید اثر اقتصاد مقاومتی را ببینند، این خواست ما از مسئولین است که با آنها درمیان هم گذاشته‌ایم. • رهبر انقلاب: بنده هیچ قضاوتی درباره‌ی انتخابات آمریکا ندارم. آن حزب و این حزب، هرکسی آمد فقط شر رساند. یکی تحریم کرد، یکی به هواپیمای مسافربری و یکی به سکوی نفتی حمله کرد. ما نگرانی نداریم و برای مقابله با هر حادثه‌ی محتمل آماده‌ایم. در دنیا عده‌ای عزا گرفتند و عده‌ای شادی کردند. ما نه عزا می‌گیریم و نه شادی می‌کنیم؛ ما به این فکر می‌کنیم که چگونه باید کشور را از مشکلات احتمالی عبور داد. • رهبر انقلاب: وقتی بصیرت نباشد، انسان مجذوب چیزی می‌شود که جاذبه‌ای ندارد؛ مثل عده‌ای که مجذوب آمریکا هستند/ رئیس‌جمهور جدید آمریکا می‌گوید اگر پولی که خرج جنگ کردیم را در داخل کشور خرج می‌کردیم، می‌توانستیم دوبار آمریکا را بسازیم و این‌همه فقیر و شهر خراب نداشتیم/ آن‌ها که مجذوب آن نقطه‌ی خیالی هستند، این را می‌فهمند؟ • رهبر انقلاب، صبح امروز: آن چیزی که امروز در درجه‌ی اول لازم است، ایستادگی بر اصول انقلاب است؛ اصولی که در وصیتنامه و بیانات امام است. آن امامی که توانست دنیا را تکان دهد، در همین بیانات مجسم است/ اگر می‌خواهیم عزت و رفاه داشته باشیم و این کشور الگو شود، باید راه انقلاب را ادامه دهیم. • رهبر انقلاب، صبح امروز در دیدار مردم اصفهان: این راه‌پیمایی اربعین را می‌بینید؟ این حرکت عظیم میلیونی بین نجف و کربلا را؛ این حرکت اگر روزی با خطر هم همراه باشد، باز هم این شور و شوق خواهد بود. این روحیه را باید نگه داشت؛ این ضامن بقای کشور است. • در سالگرد تشییع ۳۷۰ شهید عملیات محرم در شهر اصفهان، هزاران نفر از مردم این استان، صبح امروز در حسینیه‌ی امام خمینی (رحمه‌الله) با رهبر انقلاب اسلامی دیدار می‌کنند.